Advocatenkantoren kleuren oranje voor Orange the World

Veel slachtoffers van geweld komen in een emotionele achtbaan terecht en hebben veel last van de gevolgen. Staan Advocaten, een advocatenkantoor in Sittard, biedt begeleiding aan slachtoffers -vaak vrouwen en meisjes- om te voorkomen dat zij ook nog eens slachtoffer worden van de juridische jungle. Vanaf 25 november verlicht Staan Advocaten hun kantoor oranje in teken van de Orange the World campagne. Zij zijn niet het enige advocatenkantoor dat meedoet aan de campagne: ook het pand van GMW Advocaten uit Den Haag kleurt oranje (zie foto).

Slachtoffers zijn niet alleen
Phil Boonen, slachtofferadvocaat bij Staan Advocaten: “Ons kantoor is gespecialiseerd in het bijstaan van slachtoffers van ernstige geweldsmisdrijven en zedenzaken. In onze praktijk hebben wij helaas veel te maken met geweld tegen vrouwen en meisjes. Het gaat dan onder andere om huiselijk geweld, mensenhandel en zedenzaken. Wij zien dagelijks hoe veel vrouwen slachtoffer worden van geweld en wat de gevolgen daarvan zijn voor henzelf en hun omgeving.”

Staan Advocaten doet dit jaar mee aan de Orange the World campagne. “Te vaak denken slachtoffers nog dat zij schuldig zijn aan het geweld wat hen is aangedaan. Soms is er ook sprake van victim blaming door de omgeving. Juist ook om daar aandacht voor te vragen en te laten zien dat slachtoffers niet alleen zijn, doen wij mee aan de campagne.”

Helaas nog hard nodig
GMW advocaten uit Den Haag doet ook mee. Godelijn Boonman, partner bij GMW advocaten: “Anno 2022 is deze campagne helaas nog hard nodig. Wij treffen de gevolgen van geweld tegen vrouwen in onze praktijk aan. Met enige regelmaat blijken vrouwelijke cliënten in onze familierechtpraktijk slachtoffer te zijn geworden van geweld in huiselijke kring. Ook in de arbeidsrechtpraktijk komt geweld en grensoverschrijdend gedrag voor. Daar waar werkgevers tot voor kort onvoldoende oog hadden voor dit vaak verborgen probleem, zijn werkgevers zich steeds meer bewust van de noodzaak van maatregelen. Protocollen zijn ingesteld ter voorkoming hiervan, er komt steeds meer bewustwording en vertrouwenspersonen vormen een belangrijk aanspreekpunt. Ook in de rechtspraak lijkt er meer oog en begrip voor dit probleem. Alhoewel het voor slachtoffers nog altijd zeer moeilijk blijkt hun gelijk in recht te halen vanwege de bewijslast.”

Begeleiding
De rechten van slachtoffers in strafzaken zijn de laatste jaren aanzienlijk uitgebreid. Phil vertelt: “Wij ondersteunen slachtoffers die hun recht willen halen. Denk daarbij aan het voorbereiden op strafzaken, begeleiding bij het uitoefenen van spreekrecht en het indienen van verzoeken tot schadevergoeding. Wij zien dat veel slachtoffers geen idee hebben dat zij recht hebben op juridische bijstand in strafzaken. En dit terwijl dat enorm kan bijdragen aan het verwerkingsproces. Slachtoffers putten bijvoorbeeld kracht uit het feit dat zij zelf de verdachte kunnen toespreken als zij gebruik maken van het spreekrecht.” Boonen concludeert, “In onze praktijk zagen wij te vaak dat er veel aandacht en juridische ondersteuning was voor verdachten en dat slachtoffers alles zelf moesten uitzoeken. Daar willen wij verandering in brengen.”

Boonman besluit: “De campagne verdient onze steun. Wij ondersteunen de slachtoffers. Verandering begint met bewustwording, goede voorlichting vanaf jongs af aan op scholen en duidelijke normen. Geweld en grensoverschrijdend gedrag zijn onaanvaardbaar. Wij dragen graag ons steentje bij om samen het verschil te maken.”

Als we allemaal medestanders zijn, kunnen we samen geweld tegen vrouwen en meisjes de wereld uithelpen. Met het ondertekenen van de medestander pledge geef je aan dat ook jij je wilt inzetten om geweld tegen vrouwen en meisjes te bestrijden.

Onderteken de #medestander pledge – Orange the World

De 5D-methode helpt omstanders het verschil te maken

In trainingen voor actief omstanderschap is de 5D-methode een veel gebruikt hulpmiddel. Het is een handige ezelsbrug die je als omstander handvatten biedt om in te grijpen als je getuige bent van geweld of intimidatie.

De methode bestaat uit een reeks van vijf acties die je kunt ondernemen als je het idee hebt dat iemand een een penibele situatie verkeert, door bijvoorbeeld gewelddadig of intimiderend gedrag van een ander.

Distract: Afleiden is een subtiele manier van ingrijpen bij geweld of intimidatie. Vraag hoe laat het is, of doe alsof je het mogelijke slachtoffer kent. Hiermee doorbreek je de situatie en kun je het ongewenste gedrag stoppen of voorkomen.

Delegate: Delegeren is het betrekken van een derde partij die kan helpen de situatie te veranderen. Denk daarbij aan een conducteur, een uitsmijter, een agent, een leidinggevende of een andere omstander.

Document: Documenteer de situatie. Observeer en maak opnames of notities, zodat je die na afloop aan het slachtoffer kunt overhandigen. Die kan de informatie gebruiken om melding of aangifte te doen, als zij daarvoor kiest.

Delay: Blijf hangen als ingrijpen niet lukt omdat het allemaal te snel gaat of de situatie te verwarrend is. Stel het slachtoffer gerust en bevestig dat het gedrag van de ander onjuist was. Het is erg waardevol als het slachtoffer meteen haar verhaal kan doen.

Direct: Richt je aandacht tot de dader en spreek deze aan op het gewelddadige of intimiderende gedrag. Je kunt dan direct ingrijpen, maar zorg wel dat jijzelf en het slachtoffer veilig zijn en zorg ervoor dat de situatie niet escaleert. Blijf rustig en reageer niet op de dader.

De methode ontstond in 2012 door omstandertrainingsorganisatie Green Dot en bestond toen nog uit drie D’s: Distract, Delegate en Direct. Na een partnerschap met de organisatie Right to Be kwam daar in 2015 Delay bij en in 2017 volgde Document.

Door als omstander in te grijpen, verminder je het trauma van het slachtoffer en draag je bij aan het verminderen van de lastigvalcultuur. Dat is niet normaal, of het nu om intimidatie of geweld gaat en dat mag iedereen weten. Dat vindt ook Laura Adèr van Fairspace. Zij legt in een interview met UN Women uit hoe je het verschil kunt maken als omstander.

Interview Laura Adèr, co-director Fairspace over #Medestander Pledge in de praktijk

UN Women spreekt Laura Adèr, co-director van Fairspace dat onder andere trainingen geeft over ingrijpen bij seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag, over hoe je de #Medestander Pledge ook daadwerkelijk in de praktijk kunt brengen. Wat doe je als getuige bent van grensoverschrijdend gedrag, hoe ga je het gesprek aan met vrienden en waar kun je geweld melden? Dit en meer tips lees je in het interview. 

Wat kun je zelf doen als je getuige bent van intimidatie of geweld tegen vrouwen?
“Als je ziet dat iemand wordt lastiggevallen, geïntimideerd of te maken heeft met seksueel getinte opmerkingen, heb je een aantal opties. Je kunt bijvoorbeeld het slachtoffer of de dader afleiden, zodat de situatie ophoudt. Doe alsof je het slachtoffer kent of vraag waar de dichtstbijzijnde brievenbus is. Op het werk kun je bijvoorbeeld vragen hoe laat de volgende afspraak begint, of dat iemand je nog even kan helpen met een opdracht. Je kunt hiervoor van alles verzinnen. Grijp je liever niet in je eentje in? Vraag dan een omstander om samen in te grijpen. Of laat de één op zoek gaan naar bijvoorbeeld beveiliging, barpersoneel of leidinggevende terwijl jij je over het slachtoffer ontfermt.”

Welke opties zijn er nog meer?
“Neem na afloop contact op met slachtoffer. Laat weten dat je gezien hebt wat er is gebeurd, dat het niet oké was en dat je jouw hulp aanbiedt. Dit klinkt misschien als mosterd na de maaltijd, maar het is heel belangrijk om te doen. Slachtoffers leggen namelijk vaak de schuld bij zichzelf. Jouw reactie laat zien dat dit niet zo is. En sociale steun, ook achteraf, beperkt de negatieve nasleep van de intimidatie of het geweld. Je kunt ook informatie opslaan of verzamelen in je telefoon, over wat er gebeurt, door wie en waar. Deze informatie bied je vervolgens aan het slachtoffer aan. Zij maakt de keuze of ze met die informatie een melding of aangifte wil doen.”

Waar kun je terecht om geweld te melden?
“Er zijn verschillende plekken waar je terecht kunt als je te maken hebt met seksuele intimidatie of geweld. Naast de bekendere meldpunten als politie of Centrum Seksueel Geweld kun je er ook voor kiezen om eerst iemand in vertrouwen te nemen. Dat kan een bekende van je zijn, zoals vrienden of familie, maar op werk kan dit ook een vertrouwenspersoon zijn, of een collega met wie je een goede band hebt. Tijdens je studie kun je terecht bij de studentenpsycholoog. Ook als omstander kun je eerst bij deze contactpersonen advies inwinnen, over wat je kunt doen als je overweegt een melding te maken van wat je hebt gezien.”

Hoe kunnen we samen het taboe en de vooroordelen over dit onderwerp doorbreken?
“Iedereen kan hieraan bijdragen. De eerste stap is het niet langer te normaliseren. Niemand zou zich zorgen moeten hoeven maken over straatintimidatie. Het zou niet uit moeten maken wat je aan had of hoe laat je nog buiten was. Je bent geen spelbreker of ‘te gevoelig’ als je seksueel getinte grappen van je collega niet kunt waarderen. Bij het uitgaan is flirten leuk, maar iemand ongevraagd aanraken, zoenen, of blijven aandringen om mee naar huis te gaan, is geen flirten meer. Als we dit soort gedrag niet langer normaliseren, zetten we al een heel belangrijke stap.”

Hoe ga je het gesprek aan over dit onderwerp met (mannelijke) vrienden?
“Spreek ze aan als ze grenzen over gaan of grenzen opzoeken. Als vrouw zijnde, kun je jouw eigen ervaringen met grensoverschrijdend gedrag delen en uitleggen waarom deze ervaringen niet prettig waren. Leg je mannelijke vrienden uit hoe flirten en contact maken wél op een leuke manier kan. Zo kwamen wij laatst tijdens een campagne op straat in gesprek met een groep mannen die op een vrijgezellenweekend was. De mannen begrepen oprecht niet waarom het niet leuk was om achter een vrouw te fietsen en grappen te maken over hoe aantrekkelijk ze is. Toen hebben we uitgelegd dat een oprecht compliment moet worden gemaakt in een persoonlijk gesprek, zonder er lacherig over te doen, en zonder verwachtingen. Als man zijnde is het juist ook heel belangrijk dat je elkaar aanspreekt op gedrag. Terecht of niet, mannen hebben nu eenmaal meer overwicht op andere mannen. Er is toch sprake van onderlinge peer pressure.”

Hoe kun je iemand aanspreken op grensoverschrijdend gedrag?
“Het is heel moeilijk om iemand aan te spreken op grensoverschrijdend gedrag. Veel mensen zeggen dat ze dat zouden doen, maar in de praktijk zijn er een heleboel redenen waarom we liever niks zeggen. Ons advies is altijd: spreek iemand direct aan als je dit durft, als je jezelf in veilige omgeving begeeft en houd het zo kort mogelijk. Bijvoorbeeld door te zeggen: ‘laat haar met rust’, en ga vervolgens samen met het slachtoffer weg. Zo verminder je de kans op escalatie. Op het werk kun je ervoor kiezen om de dader even apart te nemen en aan te spreken op diens gedrag. Dat hoeft niet op een aanvallende manier, maar dat kun je ook doen door te zeggen: ‘Ik weet niet of collega X je opmerking echt leuk vond, misschien moet je even vragen of ze oké is’.”

Heb je tips voor ouders die hun kinderen op dit onderwerp willen wijzen?
“Ik denk dat het belangrijk is om vaker stil te staan bij de onbedoelde boodschappen die we kinderen meegeven. In plaats van dat we onze dochters vragen voor het donker thuis te zijn, niet alleen over straat te gaan, of toch maar een lange broek aan te doen, moeten we onze zoons – voor ze op pad gaan – vertellen dat ze zich moeten gedragen, nee moeten leren accepteren, dat ze respectvol moeten omgaan met anderen en ze uitleggen wat grenzen zijn.”

Hoe kun je als vrouw zijnde je grenzen aangeven?
“Zodra we seksuele intimidatie of geweld niet langer normaliseren, wordt het makkelijker voor vrouwen om hun grenzen aan te geven of zich uit te spreken bij ongewenst gedrag. Er is dan meer ruimte en begrip voor een gesprek over grenzen. Als het gaat om bekenden, ga dan dat gesprek over je grenzen aan. Als het een onbekende betreft, op straat of bij het uitgaan, gelden dezelfde tips als voor omstanders: spreek iemand direct aan als je dit durft, als je in een veilige omgeving bent en houd het zo kort mogelijk. Overweeg omstanders te vragen om je te helpen, als zij in de buurt zijn. Of schakel een beveiliger, controleur, barpersoneel of vertrouwenspersoon in. Maar nogmaals: seksuele intimidatie of geweld is niet de schuld van meisjes of vrouwen. We moeten vooral werk maken van het de-normaliseren, ingrijpen als omstanders en stoppen met victim-blaming, zodat er een cultuur ontstaat waarin de grenzen en lichamelijke integriteit van meisjes, vrouwen en iedereen gerespecteerd worden.”