In trainingen voor actief omstanderschap is de 5D-methode een veel gebruikt hulpmiddel. Het is een handige ezelsbrug die je als omstander handvatten biedt om in te grijpen als je getuige bent van geweld of intimidatie.
De methode bestaat uit een reeks van vijf acties die je kunt ondernemen als je het idee hebt dat iemand een een penibele situatie verkeert, door bijvoorbeeld gewelddadig of intimiderend gedrag van een ander.
Distract: Afleiden is een subtiele manier van ingrijpen bij geweld of intimidatie. Vraag hoe laat het is, of doe alsof je het mogelijke slachtoffer kent. Hiermee doorbreek je de situatie en kun je het ongewenste gedrag stoppen of voorkomen.
Delegate: Delegeren is het betrekken van een derde partij die kan helpen de situatie te veranderen. Denk daarbij aan een conducteur, een uitsmijter, een agent, een leidinggevende of een andere omstander.
Document: Documenteer de situatie. Observeer en maak opnames of notities, zodat je die na afloop aan het slachtoffer kunt overhandigen. Die kan de informatie gebruiken om melding of aangifte te doen, als zij daarvoor kiest.
Delay: Blijf hangen als ingrijpen niet lukt omdat het allemaal te snel gaat of de situatie te verwarrend is. Stel het slachtoffer gerust en bevestig dat het gedrag van de ander onjuist was. Het is erg waardevol als het slachtoffer meteen haar verhaal kan doen.
Direct: Richt je aandacht tot de dader en spreek deze aan op het gewelddadige of intimiderende gedrag. Je kunt dan direct ingrijpen, maar zorg wel dat jijzelf en het slachtoffer veilig zijn en zorg ervoor dat de situatie niet escaleert. Blijf rustig en reageer niet op de dader.
De methode ontstond in 2012 door omstandertrainingsorganisatie Green Dot en bestond toen nog uit drie D’s: Distract, Delegate en Direct. Na een partnerschap met de organisatie Right to Be kwam daar in 2015 Delay bij en in 2017 volgde Document.
Door als omstander in te grijpen, verminder je het trauma van het slachtoffer en draag je bij aan het verminderen van de lastigvalcultuur. Dat is niet normaal, of het nu om intimidatie of geweld gaat en dat mag iedereen weten. Dat vindt ook Laura Adèr van Fairspace. Zij legt in een interview met UN Women uit hoe je het verschil kunt maken als omstander.