Interview Laura Adèr, co-director Fairspace over #Medestander Pledge in de praktijk
UN Women spreekt Laura Adèr, co-director van Fairspace dat onder andere trainingen geeft over ingrijpen bij seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag, over hoe je de #Medestander Pledge ook daadwerkelijk in de praktijk kunt brengen. Wat doe je als getuige bent van grensoverschrijdend gedrag, hoe ga je het gesprek aan met vrienden en waar kun je geweld melden? Dit en meer tips lees je in het interview.
Wat kun je zelf doen als je getuige bent van intimidatie of geweld tegen vrouwen?
“Als je ziet dat iemand wordt lastiggevallen, geïntimideerd of te maken heeft met seksueel getinte opmerkingen, heb je een aantal opties. Je kunt bijvoorbeeld het slachtoffer of de dader afleiden, zodat de situatie ophoudt. Doe alsof je het slachtoffer kent of vraag waar de dichtstbijzijnde brievenbus is. Op het werk kun je bijvoorbeeld vragen hoe laat de volgende afspraak begint, of dat iemand je nog even kan helpen met een opdracht. Je kunt hiervoor van alles verzinnen. Grijp je liever niet in je eentje in? Vraag dan een omstander om samen in te grijpen. Of laat de één op zoek gaan naar bijvoorbeeld beveiliging, barpersoneel of leidinggevende terwijl jij je over het slachtoffer ontfermt.”
Welke opties zijn er nog meer?
“Neem na afloop contact op met slachtoffer. Laat weten dat je gezien hebt wat er is gebeurd, dat het niet oké was en dat je jouw hulp aanbiedt. Dit klinkt misschien als mosterd na de maaltijd, maar het is heel belangrijk om te doen. Slachtoffers leggen namelijk vaak de schuld bij zichzelf. Jouw reactie laat zien dat dit niet zo is. En sociale steun, ook achteraf, beperkt de negatieve nasleep van de intimidatie of het geweld. Je kunt ook informatie opslaan of verzamelen in je telefoon, over wat er gebeurt, door wie en waar. Deze informatie bied je vervolgens aan het slachtoffer aan. Zij maakt de keuze of ze met die informatie een melding of aangifte wil doen.”
Waar kun je terecht om geweld te melden?
“Er zijn verschillende plekken waar je terecht kunt als je te maken hebt met seksuele intimidatie of geweld. Naast de bekendere meldpunten als politie of Centrum Seksueel Geweld kun je er ook voor kiezen om eerst iemand in vertrouwen te nemen. Dat kan een bekende van je zijn, zoals vrienden of familie, maar op werk kan dit ook een vertrouwenspersoon zijn, of een collega met wie je een goede band hebt. Tijdens je studie kun je terecht bij de studentenpsycholoog. Ook als omstander kun je eerst bij deze contactpersonen advies inwinnen, over wat je kunt doen als je overweegt een melding te maken van wat je hebt gezien.”
Hoe kunnen we samen het taboe en de vooroordelen over dit onderwerp doorbreken?
“Iedereen kan hieraan bijdragen. De eerste stap is het niet langer te normaliseren. Niemand zou zich zorgen moeten hoeven maken over straatintimidatie. Het zou niet uit moeten maken wat je aan had of hoe laat je nog buiten was. Je bent geen spelbreker of ‘te gevoelig’ als je seksueel getinte grappen van je collega niet kunt waarderen. Bij het uitgaan is flirten leuk, maar iemand ongevraagd aanraken, zoenen, of blijven aandringen om mee naar huis te gaan, is geen flirten meer. Als we dit soort gedrag niet langer normaliseren, zetten we al een heel belangrijke stap.”
Hoe ga je het gesprek aan over dit onderwerp met (mannelijke) vrienden?
“Spreek ze aan als ze grenzen over gaan of grenzen opzoeken. Als vrouw zijnde, kun je jouw eigen ervaringen met grensoverschrijdend gedrag delen en uitleggen waarom deze ervaringen niet prettig waren. Leg je mannelijke vrienden uit hoe flirten en contact maken wél op een leuke manier kan. Zo kwamen wij laatst tijdens een campagne op straat in gesprek met een groep mannen die op een vrijgezellenweekend was. De mannen begrepen oprecht niet waarom het niet leuk was om achter een vrouw te fietsen en grappen te maken over hoe aantrekkelijk ze is. Toen hebben we uitgelegd dat een oprecht compliment moet worden gemaakt in een persoonlijk gesprek, zonder er lacherig over te doen, en zonder verwachtingen. Als man zijnde is het juist ook heel belangrijk dat je elkaar aanspreekt op gedrag. Terecht of niet, mannen hebben nu eenmaal meer overwicht op andere mannen. Er is toch sprake van onderlinge peer pressure.”
Hoe kun je iemand aanspreken op grensoverschrijdend gedrag?
“Het is heel moeilijk om iemand aan te spreken op grensoverschrijdend gedrag. Veel mensen zeggen dat ze dat zouden doen, maar in de praktijk zijn er een heleboel redenen waarom we liever niks zeggen. Ons advies is altijd: spreek iemand direct aan als je dit durft, als je jezelf in veilige omgeving begeeft en houd het zo kort mogelijk. Bijvoorbeeld door te zeggen: ‘laat haar met rust’, en ga vervolgens samen met het slachtoffer weg. Zo verminder je de kans op escalatie. Op het werk kun je ervoor kiezen om de dader even apart te nemen en aan te spreken op diens gedrag. Dat hoeft niet op een aanvallende manier, maar dat kun je ook doen door te zeggen: ‘Ik weet niet of collega X je opmerking echt leuk vond, misschien moet je even vragen of ze oké is’.”
Heb je tips voor ouders die hun kinderen op dit onderwerp willen wijzen?
“Ik denk dat het belangrijk is om vaker stil te staan bij de onbedoelde boodschappen die we kinderen meegeven. In plaats van dat we onze dochters vragen voor het donker thuis te zijn, niet alleen over straat te gaan, of toch maar een lange broek aan te doen, moeten we onze zoons – voor ze op pad gaan – vertellen dat ze zich moeten gedragen, nee moeten leren accepteren, dat ze respectvol moeten omgaan met anderen en ze uitleggen wat grenzen zijn.”
Hoe kun je als vrouw zijnde je grenzen aangeven?
“Zodra we seksuele intimidatie of geweld niet langer normaliseren, wordt het makkelijker voor vrouwen om hun grenzen aan te geven of zich uit te spreken bij ongewenst gedrag. Er is dan meer ruimte en begrip voor een gesprek over grenzen. Als het gaat om bekenden, ga dan dat gesprek over je grenzen aan. Als het een onbekende betreft, op straat of bij het uitgaan, gelden dezelfde tips als voor omstanders: spreek iemand direct aan als je dit durft, als je in een veilige omgeving bent en houd het zo kort mogelijk. Overweeg omstanders te vragen om je te helpen, als zij in de buurt zijn. Of schakel een beveiliger, controleur, barpersoneel of vertrouwenspersoon in. Maar nogmaals: seksuele intimidatie of geweld is niet de schuld van meisjes of vrouwen. We moeten vooral werk maken van het de-normaliseren, ingrijpen als omstanders en stoppen met victim-blaming, zodat er een cultuur ontstaat waarin de grenzen en lichamelijke integriteit van meisjes, vrouwen en iedereen gerespecteerd worden.”
